Afd. 1 A--D

Afd. 2 E--J

Afd. 3 K--R

Afd. 4 S--Y

 

Afdeling 1 [ A—D ]

A

Wie A sê, moet ook B sê — wie met ’n ding begin het, moet daarmee aanhou.

Altyd op dieselfde aambeeld hamer — herhaaldelik oor dieselfde ding bly praat.

Ek wil weet waar ek aan of af is — ek wil weet wat my posisie is (Eng.: "I want to know where I stand.")

Sy aand- en môrepraatjies kom nie ooreen nie — wat hy nou sê, stem nie ooreen met wat hy vroeër te kenne gegee het nie

Aangeklam wees (twee rye spore loop, stukkend wees) —  dronk wees.

Hoog by iemand aangeskrewe staan — in iemand  se guns wees.

Aan iemand se adres gerig — spesiaal bedoel vir ’n bepaalde persoon.

Iets aandik — oordryf.

Van aangesig tot aangesig met iemand praat — ’n persoonlike gesprek met iemand voer.

Hoog in aansien wees — Hooggeag wees.

Iemand van aansien wees — iemand wees wat hoë agting in die gemeenskap geniet.

Sonder aansien des persoons — sonder om onderskeid te maak op grond van mense se stand, besittings, vermoëns of wat ook al.

Aanstaltes maak — voorbereidsels tref.

Die stoute skoene aantrek — dapper iets aandurf.

Al dra ’n aap ’n goue ring, hy is en bly 'n lelike ding — mooi klere of versierings kan ’n lelike mens nie mooi maak nie

Die aap uit die mou laat — die geheim verklap.

Jou ’n aap skrik vir iets — geweldig daarvoor skrik.

’n Aap in die mou hê — slinkse streke verberg.

Nes ’n aap op ’n stokkie sit — erg beteuterd lyk.

So min van iets weet as 'n aap van godsdiens (as ’n kat van saffraan) — geen kennis hoegenaamd van iets hê nie.

Die aapstuipe kry (die blouapiestuipe kry) — onbeheerbaar kwaad wees.

Hard met die aarde kennis maak — hard op die grond val.

Die abc van iets — die elementêre beginsels van iets.

Die achilleshiel van iemand — die kwesbare plek van iemand of die swak punt in sy karakter.

Adam sê dis Eva en Eva sê dis die slang — gesê van iemand wat die skuld op ’n ander probeer pak.

Die aftog blaas — vinnig retireer nadat jy nie in jou doel kon slaag nie.

Aftrek kry — gewild wees.

'n Agterdeur oophou — ’n kans oophou om los te kom in geval moeilikheid of probleme sou opduik

Agteros kom ook in die kraal — al is ’n mens hoe stadig, kom jy ook maar waar jy wil wees.

Gods water oor Gods akker laat loop — dinge maar hul gang laat gaan sonder om iets van jou kant af te doen

Akkoord gaan met iets — met iets saamstem.

Die alfa en die omega — die begin en die einde.

Alkant selfkant — dis om ’t ewe, dit maak geen verskil nie.

’n Man van twaalf ambagte en dertien ongelukke — ’n man wat baie dinge aandurf, maar misluk met alles wat hy aanpak.

Op alles ja en amen sê — bloot saamstem met ander sonder om ooit ’n eie mening uit te spreek.

Amper, maar nog nie stamper nie — byna, maar nog nie heeltemal nie.

Die appel val nie ver van die boom nie — die kind is soos die pa of ma.

Ek het ’n appeltjie met jou te skil — ek wil ’n onaangename saak met jou bespreek

Net ’n appel en ei vir iets betaal -- iets baie goedkoop verkry.

Arbeid adel — werk veredel ’n mens.

Ook ’n stuiwer in die armbus gooi — ook ’n bydrae tot die gesprek probeer lewer deur ’n onbenullige opmerking te maak.

B

Op jou baadjie kry — die onderspit delf.

Voor Baäl die knie buig —  afvallig word; die ware leer versaak.

Baantjies vir boeties — betrekkings vir vriende en bloedverwante.

Eers baas, dan Klaas — eers die meerdere, dan die mindere.

Vir elke bagatel (aan die huil gaan, byvoorbeeld) — vir elke kleinigheid.

Bak en brou — knoei.

Gou by die bak, lui by die vak — gou om te eet, maar stadig om te werk.

Iemand ’n poets bak — iets grappigs doen ten koste van iemand.

Iemand van bakboord na stuurboord stuur (van Pontius na Pilatus stuur; van die kassie na die muur stuur) — iemand rond en bont stuur sonder dat hy werklik geholpe kom of iets kan uitrig.

Die bal misslaan — jou erg vergis.

Balke saag — snork.

Wie sal die kat die bel aanbind? — wie sal hierdie gevaarlike werk durf doen?

Beenaf wees (op ’n meisie) — verlief wees.

’n Goeie begrip het ’n halwe woord nodig — as iemand gou verstaan wat jy wil sê, hoef jy nie so volledig te verduidelik nie.

Die beste beentjie voorsit — jou bes doen sodat jy ’n goeie indruk kan maak.

Ou bene maak — oud word.

’n Berg van ’n molshoop maak (van ’n muggie ’n olifant maak) — iets groots maak van ’n nietigheid.

Die berg het ’n muis gebaar  —  dit waarna iemand so gretig uitgesien het, het toe op niks uitgeloop nie.

Iemand goue berge beloof — mooi beloftes maak.

Nuwe besems vee skoon — nuwe werkers werk goed, maar ’n mens weet nie hoe deeglik hulle hulle vorentoe van hul taak gaan kwyt nie

’n Saak bewimpel — nie met die volle waarheid voor die dag kom nie, onaangenaamhede in verband met ’n saak probeer toesmeer.

’n Nuwe blaadjie omslaan —opnuut begin met die voorneme om beter te doen.

Hy laat hom nie met 'n blaas ertjies op loop jaag nie — hy word nie maklik bang nie, hy word nie deur kleinighede van stryk gebring of daardeur ontstel nie

Blad steek— handgee.

Blaffende honde byt nie (sy blaf is erger as sy byt) — hy dreig meer as wat hy werklik doen.

Sonder om te blik of te bloos — onbeskaamd.

Dis laaste sien van die blikkantien — jy sal hom nooit weer sien nie.

In die land van die blindes is eenoog koning — onder ’n groep mense wat niks van iets weet nie, blink die een mens uit wat wel so ’n bietjie kennis daarvan het.

Blind vir iemand se foute wees — onwillig wees om iemand se tekortkominge raak te sien.

Bloed kruip waar dit nie kan loop nie —Vir jou familie doen jy altyd meer as vir ander mense.

Sy bloed kook — hy is baie kwaad.

Bloed uit 'n klip tap — iets onmoontliks probeer doen.

’n Saak blou-blou laat — 'n saak (wat eintlik moet aangeroer word) nie bespreek nie (of dit nie afhandel nie).

’n Bloutjie loop — nie daarin slaag om ’n meisie joune te maak nie; teleurgestel word in jou verwagtings.

My blus is uit — ek is baie moeg, uitgeput.

Die bobbejaan agter die bult gaan  haal — ’n moeilikheid tegemoet loop; jou vreeslik kwel oor iets wat nog glad nie eens gebeur het nie.

Dis ’n geslote boek — dis ’n geheim.

Dit spreek boekdele — dis ’n sprekende bewys.

Moenie die boer die kuns afvra nie — moenie te veel uitvra omtrent iets as iemand nie die geheim wil verklap nie.

’n Ou bok hou van jong blare — ou mans hou van jong meisies.

Bokveld toe gaan (lepel in die dak steek) — doodgaan.

In die bol gepik wees (met die maan gepla wees, van lotjie getik wees, ’n klap van die windmeul weghê, nie al jou varkies in die hok hê nie, nie reg wys wees nie) — nie by jou volle verstand wees nie

Dit gaan so tussen die boom en die bas — dit gaan so-so.

Hoë bome vang die meeste wind — mense in belangrike posisies word die meeste gekritiseer.

Buig die boompie solank hy jonk  is — vorm die kind se karakter terwyl hy nog klein is.

Boontjie kry sy loontjie — ’n skelm spring sy straf nie vry nie.

Iemand om die bos lei — iemand bedrieg.

Die bordjies is verhang — toestande is nou anders (wie vroeër die wenner was, is nou die verloorder).

Iemand ’n brander stuur — iemand ’n kwaai brief stuur.

’n Ander man se briewe is duister om te lees — ’n mens kan nooit presies sê hoe dit finansieel, emosioneel of andersins met ’n ander mens gesteld is nie.

’n Broertjie dood aan iets hê —  iets haat.

Dit nie breed hê nie — arm wees.

Dit gaan maar broekskeur — dit gaan maar swaar.

Mooi broodjies bak — iemand vlei of sy guns probeer wen deur inskiklikheid.

Jy sal dit nie kan bybring nie — jy sal dit nie kan bekostig nie.

C

Die rondte van vader Cloete doen — by almal aangaan wat jy om ’n bepaalde rede wil of moet nader, sonder om iemand oor te slaan.

D

Die skelm op heter daad betrap — op die skelm afkom terwyl die misdaad gepleeg word.

Iemand opdreun tot by oom Daantjie in die kalwerhok — iemand ’n behoorlike skrobbering gee of hom selfs letterlik terdeë te lyf gaan.

Daar sal dadels van kom — daar sal niks van kom nie.

Met dapper en stapper — te voet.

Hy weet waar Dawid die wortels gegrawe het — hy is op hoogte van sake en laat hom nie maklik fop nie.

Skoonheid vergaan, maar deug bly staan — deug alleen is onverganklik.

’n Deurtrapte skelm — ’n groot deugniet, ’n geslepe boosdoener.

Die doel heilig die middele — gesê wanneer ’n mens dink dat jy alle middele kan aanwend, selfs slegtes, solank jou oogmerk goed is.

Dit wil gedoen wees — dit sal moeilik wees om hierdie prestasie te ewenaar.

Donkerwerk is konkelwerk — ’n mens knoei wanneer jy in die donker werk.

Die een se dood is die ander se brood — die een word bevoordeel uit die skade wat ’n ander een ly.

Net een dood skuldig wees — niks ergers as die slegste kan ’n mens tref nie.

Van die dood in die wêreld gekom het, is ’n mens nie seker van jou lewe nie — ’n mens kan nooit seker wees wat in die toekoms sal gebeur nie.

Liewer dood as uit die mode — gesê waar iemand tot elke prys die mode volg.

Die doodskleed het geen sakke nie — ’n mens kan niks wat jy besit na die hiernamaals saamneem nie.

Duisend dode sterf — dikwels so bang wees asof jy sterf.

Kyk so 'n doring! — skertsend gesê van iemand wat presteer het.

Dis vir my ’n doring in die vlees ­(dit steek my dwars in die krop) — dis iets wat my erg hinder of irriteer.

Op die draad sit — nie kant kies nie.

Die draak steek — die gek skeer.

Nog nie droog agter die ore nie (sommer nog ’n kuiken of ’n snuiter) — nog ’n blote kind.

Iets dubbel en dwars verdien — iets in hoë mate verdien.

Geen bloue duit besit nie — absoluut niks besit nie.

Dun gesaai wees — skaars wees.

Die druiwe is suur — gesê wanneer iemand minagtend of verkleinerend van iets praat wat hy eintlik graag wil hê nie, maar nie kan kry nie.

Vir iemand duim vashou — baie graag wil hê dat iemand sukses moet behaal.

Ledigheid is die duiwel se oorkussing — niksdoeners bedink allerhande onheilighede.

So bang wees soos die duiwel vir ’n slypsteen — baie bang wees.

Gee die duiwel wat hom toekom — al hou jy nie van iemand of van sy dade nie, moet ’n mens erkenning gee aan die goeie wat hy wel ook doen.

Stille waters diepe grond, onder draai die duiwel rond — gesê van ’n skynbaar ingetoë mens wat heimlik allerhande stoutighede aanvang.

Klik op skakel om voort te beweeg na die afdeling van jou keuse: